تفاوت شقاق و بواسیر؛ آشنایی با دو بیماری شایع مقعدی: شقاق مقعدی و بواسیر دو وضعیت بالینی متفاوت در ناحیه مقعد هستند. هرچند ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند؛ اما ماهیت آنها و رویکرد درمانی‌شان با هم فرق دارد.
شقاق مقعدی چیست؟
شقاق مقعدی به معنای پارگی یا شکافی کوچک در بافت پوشاننده کانال مقعد است.
و معمولاً در اثر آسیب به بافت مقعد ایجاد میشود؛ فشار آوردن برای دفع مدفوع سفت یکی از علل شایع آن است.
بواسیر یا هموروئید چیست؟
بواسیر زمانی اتفاق می‌افتد که وریدها در مقعد متورم می‌شوند.
بواسیر در واقع دسته‌هایی از بافت‌های عروقی، عضلات صاف و بافت همبند است؛ که در کانال مقعد قرار دارند؛ و در افراد سالم نیز به صورت طبیعی وجود دارند.
اما در بیماری بواسیر، این بالشتک‌های مقعدی به طور غیرطبیعی به سمت پایین جابه‌جا شده و باعث گشاد شدن وریدها می‌شوند.
شقاق مقعدی و هموروئید دو عارضه متفاوت هستند. شقاق مقعدی به معنی پارگی یا شکاف در مقعد است. هموروئید به معنای متورم شدن رگ در مقعد است. هر دو عارضه می‌توانند باعث درد و خونریزی شوند. با این حال، از آنجایی که درمان آنها متفاوت است، مهم است که بتوان آنها را از هم تشخیص داد.
منبع علمی شباهت‌ها و تفاوت‌های علائم
هر دو وضعیت می‌توانند باعث درد و خونریزی از مقعد شوند.
با این حال، درد ناشی از شقاق اغلب در هنگام دفع مدفوع شدید و تیز است و ممکن است تا چند ساعت پس از آن نیز ادامه یابد.
همچنین ممکن است هنگام دفع مدفوع احساس سوزش یا خارش وجود داشته باشد.
علائم بواسیر علاوه بر خونریزی و درد در حین یا اطراف مقعد و درد در حین دفع مدفوع، می‌تواند شامل احساس وجود یک شیء در مقعد و خارش در داخل یا اطراف مقعد باشد. خارش مقعد (پروریتوس آنی) یک علامت شایع مرتبط با بواسیر است.
ظاهر فیزیکی شقاق و بواسیر
🟡شقاق مقعدی به صورت یک پارگی یا شکاف طولی دیده میشود که اغلب در قسمت میانی پشتی مقعد قرار دارد.
در موارد مزمن، ممکن است یک زائده پوستی یا برآمدگی در نزدیکی شقاق وجود داشته باشد.
🟡بواسیر به صورت بافت‌های متورم یا توده‌هایی در اطراف یا داخل مقعد ظاهر میشود.
تفاوت در روش‌های درمان
به دلیل تفاوت در ماهیت شقاق و بواسیر، رویکردهای درمانی آنها نیز متفاوت است.
- درمان شقاق اغلب با تغییرات رژیم غذایی و استفاده از پمادهای خاص برای شل کردن عضلات مقعد و افزایش جریان خون آغاز میشود.
درمان بواسیر بسته به شدت آن متفاوت است و می‌تواند شامل:
🔸تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی،
🔸روش‌های سرپایی مانند بستن با نوار لاستیکی
🔸و در موارد شدیدتر، جراحی باشد.
دلایل بروز؛ چرا شقاق و بواسیر شکل می‌گیرند؟
- شقاق مقعدی معمولاً زمانی ایجاد میشود که به بافت‌های ظریف ناحیه مقعد آسیب وارد شود. یکی از رایج‌ترین عوامل، فشار بیش‌ازحد هنگام دفع مدفوع سفت است که باعث ترک خوردگی یا پارگی دیواره مقعد میشود.
- بواسیر نتیجه‌ی متورم شدن وریدهای ناحیه مقعد است. عواملی مثل زور زدن زیاد، نشستن‌های طولانی‌مدت، بارداری یا حتی ضعف در بافت‌های نگهدارنده، نقش پررنگی در تحریک این وضعیت دارند.
شایع‌ترین علت شقاق مقعدی، دفع مدفوع سفت است که می‌تواند پوست حساس داخل مقعد را پاره کرده و یک بریدگی کوچک ایجاد کند. این بریدگی ممکن است هنگام اجابت مزاج خونریزی کند. یکی دیگر از علل احتمالی، اسپاسم یا گرفتگی مقعد است که برخی افراد به دلیل افزایش تون عضلانی (اسفنکتر) در مقعد دچار آن می‌شوند.
منبع علمی
درد، خون و خارش؛ مقایسه علائم شقاق و بواسیر
- هر دو می‌توانند باعث درد و خونریزی از ناحیه مقعد شوند. همچنین خارش مقعد می‌تواند در هر دو وضعیت دیده شود، اگرچه خارش به طور شایع‌تری با بواسیر مرتبط دانسته شده است.
- درد ناشی از شقاق مقعدی اغلب هنگام دفع مدفوع شدید و تیز است و ممکن است برای چند دقیقه تا چند ساعت پس از آن ادامه یابد. افراد آن را به صورت دردی سوزاننده، برنده یا پاره‌کننده توصیف می‌کنند. همچنین ممکن است اسپاسم یا گرفتگی عضلات مقعدی با شقاق همراه باشد. شقاق حاد به صورت یک پارگی طولی نمایان میشود.
- علائم بواسیر شامل خونریزی از رکتوم، احساس وجود یک توده یا جسم در مقعد، و خارش در اطراف یا داخل مقعد است. درد در بواسیر نیز ممکن است وجود داشته باشد، اما منابع اشاره می‌کنند که در مطالعات دارویی، فلبوتونیک‌ها (داروهای درمان بواسیر) تاثیر آماری معنی‌داری بر کاهش درد در مقایسه با گروه کنترل نداشته‌اند، در حالی که بر علائمی مانند خونریزی و خارش موثر بوده‌اند. بواسیر به صورت بافت متورم یا توده‌هایی در اطراف یا داخل مقعد ظاهر میشود.
ظاهرشان چه می‌گوید؟ شقاق یا بواسیر؟
🔸شقاق مقعدی به صورت یک پارگی یا شکاف خطی دیده میشود. در موارد مزمن، ممکن است یک زائده پوستی در نزدیکی شقاق ایجاد شود. شقاق معمولاً در خط وسط پشتی مقعد قرار دارد.
🔸بواسیر به صورت بافت‌های متورم یا توده‌هایی در اطراف یا داخل مقعد ظاهر میشود.
راه‌های درمان؛ کدام مسیر برای کدام بیماری؟
به دلیل تفاوت در ماهیت این دو بیماری، رویکردهای درمانی آنها نیز متفاوت است.
درمان اولیه شقاق مقعدی معمولاً بر کاهش فشار روی مقعد و شل کردن عضلات آن تمرکز دارد، مانند افزایش فیبر در رژیم غذایی، استفاده از پمادهای شل‌کننده عضلات مانند نیتروگلیسیرین یا دیلتیازم، و در موارد مقاوم‌تر، تزریق بوتاکس یا جراحی مانند اسفنکتروتومی داخلی جانبی
درمان بواسیر بسته به شدت آن متغیر است و ممکن است شامل تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی (مانند افزایش فیبر و مایعات و اجتناب از زور زدن)، روش‌های سرپایی مانند بستن با نوار لاستیکی (باندینگ)، اسکلروتراپی، یا انعقاد با مادون قرمز، و در موارد شدیدتر، جراحی (هموروئیدکتومی) باشد. درمان بواسیرهای ترومبوزه خارجی حاد نیز معمولاً با برداشتن لخته انجام میشود.
بررسی علل و عوامل خطر شقاق مقعدی و بواسیر
بر اساس منابع موثق علمی و پزشکی در این بخش به بررسی تفاوت شقاق و بواسیر از نظر علل ایجاد و عوامل خطر می‌پردازیم.
هر دو وضعیت، یعنی شقاق و بواسیر، می‌توانند در اثر فشار آوردن زیاد حین اجابت مزاج (زور زدن) رخ دهند.
علل و عوامل خطر شقاق مقعدی
- شقاق مقعدی در اصل یک پارگی یا شکاف در پوشش داخلی کانال مقعد است؛ که در زمینه تفاوت شقاق و بواسیر، منشأ آن بافتی و زخمی محسوب میشود.
- این پارگی معمولاً در اثر آسیب دیدن بافت مقعد ایجاد میشود.
- یکی از علل شایع آن فشار آوردن برای دفع مدفوع سفت است.
- جلوگیری از یبوست و حفظ اجابت مزاج منظم می‌تواند به پیشگیری از ایجاد یا بازگشت شقاق کمک کند.
- در زنان، فشار کانال مقعد پس از زایمان (پوسته پاراتوم) ممکن است کمتر باشد، که به ایجاد شقاق مرتبط دانسته شده است.
- بیماری‌های التهابی روده (IBD) نیز به عنوان یک عامل خطر برای شقاق مقعدی مزمن ذکر شده‌اند.
علل و عوامل خطر بواسیر
- بواسیر زمانی رخ می‌دهد که وریدها در مقعد متورم می‌شوند.
- بواسیر در واقع جابه‌جایی غیرطبیعی بالشتک‌های طبیعی مقعدی است که باعث گشاد شدن رگ‌ها میشود. این اتفاق زمانی می‌افتد که بافت‌های حمایتی این بالشتک‌ها ضعیف می‌شوند.
- در تفاوت شقاق و بواسیر، منشأ بواسیر بیشتر به ناهنجاری‌های وریدی و افزایش فشار داخل شکم نسبت داده میشود.
- عواملی که باعث افزایش فشار داخل شکم می‌شوند، در افزایش بروز بواسیر علامت‌دار نقش دارند.
- این عوامل شامل بارداری، زور زدن هنگام اجابت مزاج و بلند کردن اجسام سنگین هستند.
- نشستن طولانی مدت و سن بالا (اوج بروز در سنین 45 تا 65 سالگی) نیز به این فرآیند (ضعیف شدن بافت‌های حمایتی و جابه‌جایی بالشتک‌ها) کمک می‌کنند.
- عواملی مانند اضافه وزن (چاقی) و عدم تحرک منظم نیز در پیشگیری از بواسیر ذکر شده‌اند، که به طور ضمنی نشان‌دهنده نقش آنها به عنوان عوامل خطر هستند.
فرق شقاق و بواسیر در تشخیص و درمان؛ راهنمای جامع پزشکی
بر اساس منابع معتبر علمی تشخیص و درمان شقاق مقعدی و بواسیر به شرح زیر است
روش‌های تشخیص شقاق و بواسیر
تشخیص این دو بیماری معمولاً بر اساس تاریخچه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی انجام میشود. از آنجایی که ممکن است علائم مشابهی داشته باشند، درک دقیق فرق شقاق و بواسیر اهمیت زیادی دارد.
۱. تاریخچه پزشکی
بررسی علائم، زمان شروع، شدت درد، عادات دفع، وجود خون و سایر مشکلات گوارشی
۲. معاینه فیزیکی و آنوسکوپی
مشاهده ناحیه مقعد برای تشخیص ظاهری بواسیر یا شقاق
استفاده از آنوسکوپ در صورت نیاز برای بررسی دقیق داخل کانال مقعد
۳. تست‌های تکمیلی
در موارد خاص و جهت رد سایر علل خونریزی یا درد مقعدی
درمان‌های عمومی برای هر دو بیماری (پیشگیری و روش‌های اولیه)
تغذیه و سبک زندگی
- رژیم غذایی پرفیبر (میوه، سبزیجات، غلات کامل)
- نوشیدن آب کافی (۸ تا ۱۰ لیوان در روز)
- پرهیز از زور زدن و نشستن طولانی روی توالت
عادت‌های بهداشتی
- حمام سیتز (نشستن در آب گرم)
- پاکسازی آرام ناحیه مقعد
- استفاده از نرم‌کننده‌های مدفوع و انجام ورزش منظم
درمان شقاق مقعدی (فیشور آنال)
۱. درمان‌های غیرجراحی
- پماد نیتروگلیسیرین ۰.۴٪ (GTN): شل‌کننده عضلات و افزایش گردش خون
- دیلتیازم یا نیفدیپین موضعی: جایگزین مناسب با عوارض کمتر
- تزریق بوتاکس: در موارد مزمن و مقاوم به دارو
۲. درمان‌های جراحی
- اسفنکتروتومی داخلی جانبی (LIS): کاهش فشار دائم عضله داخلی مقعد
- فلاپ آنوکوتانئوس: برای بیماران با عضله ضعیف یا ریسک بی‌اختیاری بالا
- توجه: کشش دستی مقعد ممنوع
درمان بواسیر (هموروئید)
۱. درمان محافظه‌کارانه
رژیم غذایی پرفیبر، حمام سیتز، داروهای موضعی و فلبوتونیک‌ها
۲. روش‌های سرپایی (بیمارستانی کوچک)
- باندینگ (بستن با نوار لاستیکی)
- اسکلروتراپی
- انعقاد با مادون قرمز یا فرکانس رادیویی
۳. درمان‌های جراحی
- هموروئیدکتومی: برداشت کامل بواسیر
- استپلر: کاهش خونرسانی و جابه‌جایی بالشتک‌ها
- بستن شریان هدایت‌شونده با داپلر (HAL)
۴. در بیماران مبتلا به کرون
- اجتناب از جراحی در فاز فعال بیماری
- هموروئیدکتومی تنها در شرایط خاص و با احتیاط زیاد
در مجموع، فرق شقاق و بواسیر در ماهیت، تشخیص و درمان کاملاً مشهود است؛ درک صحیح از این تفاوت‌ها به پزشک و بیمار کمک می‌کند که مسیر بهبودی را دقیق‌تر انتخاب کنند.
11 دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید
سلام من هموریید دارم گوشت اضافه کنار معقد بیرون زده بیشتر از یک ماه هست و به حالت طبیعی برنمیگرده لطفا راهنمایی کنید چکار کنم که این ضایعه برطرف بشه
سپاس
حدود ده روز پیش دچار یبوست شدم و فکر کنم بعد رفع مزاج دچار زخم شقاق در داخل جداره مقعد شدم و سوزش . شغلم طوریه که باید رو صندلی بشینم . امروز بعد از رفع مزاج دچار درد نبض دار یا انقباض با درد برای چند ثانیه میشم و نشستن برام درد ناکه . از روز دوم از خوردن برنج خودداری کردم و اب زیاد خوردم که تو رفع دچار مشکل نشم حالا نمیدونم برای زخم داخلی باید چه چیزی استعمال کنم و چطوری و این درد برای چیه ممنون میشم راهنمایی کنید دقیقا نمیدانم بواسیر با شقاق چه تفاوتی داره
در پاسخ به صادق:
تفاوت شقاق و بواسیر در مقاله توضیح داده ایم.
ماهیت این دو بیماری شبیه همدیگر است و تا حدودی نحوه درمان و مراقبت در برابر آنها هم شبیه هست و تفاوت آنچنانی ندارد.
برای شروع درمان ،از پک آنتی فیشر در فروشگاه سایت مرسی درمان استفاده کنید.
سلام من درحال حاضر شقاق همراه با سوزش شدید درزمان دفع دارم یبوست نیستم ولی مدفوع من سفته وهرچی میخورم چندان فایده ای نداره وبیشترمواقع در دستشویی باید زور بزنم وهروقت کارم زیاد میشه این لعنتی عود میکنه
سلام، من چند وقتیه ک موقع دفع احساس میکردم یه زاعده بادکنکی شکل از مقعدم بیرون میاد و بعد از دفع اثری ازش نبود(دقیق نمیدونم چند وقته ک اینجوریه ولی فکر نکنم بیشتر از ۱ سال باشه) در طول این مدت هم بعضی وقت ها در روز در حد چند ثانیه خارش مقعدی میگرفتم ک میخاروندم تموم میشد میرفت، شاید تو کل این این ۱ سال ۱۰،۱۵ باری هم شده باشه ک یه درد وحشتناک ۳،۴ ثانیه ای از مقعدم داشتم ولی بعد از ۳،۴ ثانیه تموم میشد و خبری نبود، یا بعضی وقت ها احساس نبض در ناحیه مقعدی داشتم، در مجموع این علائم آنقدری پاراکنده بودن ک هیچ وقت فکر نکردم ک شاید مشکلی داشته باشم تا اینکه تو این ۱۰ روز اخیر یکم مشکل جدی تر شده، درد یا خون ریزی به هیچ وجه ندارم ولی همون حالت بیرون زدگی در دفع هستش، خارش مقعدی روزی چندبار پیش میاد ولی همون قدر زود میره، نبض مقعدی هم روزی چندبار شده، و بدبختانه در طول روز حس میکنم چیزی داخل و لبه‌ی مقعدم هست و انگار بیرون زده ولی وقتی چک میکنم هیچ چیزی نیس(مثل زمانیکه موقع دفع کاملا مشخص میشه یه چیزی اضافی میاد نیستش) و گاها در طول روز احساس گرما میکنم از ناحیه مقعدم
الان ۲دل شدم ک برم پیش پزشک یا نه، از یک طرف دوست ندارم این قضیه کش پیدا کنه ک مجبور بشم راجع بهش به اطرافیانم چیزی بگم(چون هنوز نه دردی وجود داره نه خونریزی) ولی از یک طرف میترسم ک نکنه الان در شرایط خوش خیم این بیماری باشم و با بی توجهی بعد از نهایت ۶ماه تا یک سال تبدیل به یک فاجعه بشه، بنظرتون من چکار کنم ک از شر این قضیه خلاص بشم، خداییش من خیلی جوونم برای سر و کله زدن با این نوع بیماری
ضمن عرض سلام و خسته نباشیدموقع اجابت مزاج خیلی درد دارم وتا دوساعت بعداز اون سوزش ودرد دارم حتی دیروز اینقدر درد داشتم که راه نمی‌توانستم برم ودربیمارستان اورژانسی بستری شدم ولی پزشک جراح اومد معاینه بصری کرد و گفت شما شقاق داری ونباید عمل کنی بدتر میشی ومرخصم کرد صبحها دستشویی میرم وخیلی زجر میکشم وارزو میکنم صبح نشه یکماه پیش یبوست داشتم دکتر دارو ملین داد بهتر شدم والان به نظرم اسهال شده خلاصه زجر میکشم چکارکنم وبسایت شمارو دیدم درد دل کردم درضمن من کشاورز هستم چکار باید بکنم رانندگی تراکتور و موتورسواری بکنم راهنمایی بفرمایید
سه ماه جراحی فیشر و هموریید انجام دادم. بهتر شده بودم اما باز اذیتم و بیرون زدگی دارم همش باید بشینم اصلانمیتونم پیاده روی کنم
الان دو روزه کنار مقعدم یه گوشت اندازه نخود بیرون زده است که هم داخل میرود هم بیرون خیلی نگرانم لطفاً مشاوره بدین
با سلام و خسته نباشید
بنده از اذرماه 99 که زایمان کردم دچار یوبست شدید شدم که تا به انروز تجربه یوبست نداشتم، خجالت کشیدم برم دکتر، بعد از 21 روز که به پزشک مراجعه کردم با دارو 10 روز طول کشید خوب بشم ولی از آن زمان هر ماه یا دو ماه یکبار دوباره یوبست و شقاق من عود میکنه و شدیدتر میشه و دوباره دکتر و دارو که طول درمانم هم زیاد میکشه، پماد موپیروسن استفاده میکنم همراه داوهای دیگه ولی این پماد دیگه اثربخشی نداره. من واقعا مستاصل شدم از درد کشدینهای طولانی مدت، از جراحی میترسم، میگن خیلی درد داره ولی خسته شدم در درد کشیدن میخوام برم عمل که امروز اتفاقی صفحه شما رو مطالعه کردم. لطفا راهنمایی و شرایط خرید را بگین.پیشاپیش خیلی ممنونم از زحماتتونن
سلام.من بعد از یک اسهال مزمن دچار سوزش و بعد از مدتی درد زیاد هنگام دفع شدم و چندبارم کمی خونریزی داشتم اما نمیدونم الان بیماری من شقاق هست یا هموروئید و از کدوم روش درمان باید استفاده کنم ؟؟؟
اگه گویم من از حالِ خرابم
ز این دردِ بواسیر در عذابم
گهی میسوزد و گَه میکنه درد
بفرمائید چه درمان بایدم کرد؟
…………………………………
ممنون
من مدتی هست اطراف مقعدم زخم میشه و شقاق هست . دفعم بسیار سخت و زمان طولانی حدودا ربع تا بیست دقیقه طول میکشه و نهایتا هم احساس دفع ناقص دارم . حدود یک هفته هست دردم و سوزشم بسیار شدید شده و یک روز هست که خیلی تیر میکشه حتی دو یه روزه موقع ادرار کردن هم درد میکشم و می‌سوزم